Δανείζομαι μια φράση του μεγαλοεπενδυτή ANTRE KOSTOLANI σε σχέση με τις επενδύσεις, “Δεν πρέπει να ακολουθεί κανείς την τάση, πρέπει να της εναντιώνεται.”.
Άραγε υπάρχει εφαρμογή στις παρούσες συνθήκες στην ελληνική κεφαλαιαγορά;
Από το ξεκίνημα της κρίσης στην οικονομία μας η ελληνική αγορά ομολόγων και μετοχών επηρεάστηκε πολύ αρνητικά. Θυμίζω τις απώλειες σε ομόλογα του ελληνικού δημοσίου με το PSI, τις απώλειες στα τραπεζικά ομόλογα, αλλά και τις μεγαλύτερες ζημιές στους μετόχους των τραπεζών όπως και των υπολοίπων εταιρειών που διαπραγματεύονται στο ελληνικό χρηματιστήριο. Εξαίρεση αποτέλεσαν εταιρείες εξαγωγικού χαρακτήρα και εταιρείες με ισχυρό management που εστίασαν στην αποτελεσματική διαχείριση των κινδύνων τους.
Σήμερα, 10 χρόνια μετά την έναρξη της κρίσης, παρακολουθούμε ξανά την απαξίωση στις τραπεζικές αξίες, αλλά και γενικότερα της κεφαλαιαγοράς και όλα φαντάζουν δύσκολα για το επόμενο διάστημα. Είναι όμως έτσι ή θα πρέπει να αρχίσουμε να βλέπουμε με διαφορετική οπτική τις εξελίξεις;
Είναι δεδομένο ότι χωρίς την ανάκαμψη των τραπεζών η οικονομία και κατ’ επέκταση η κεφαλαιαγορά και η χρηματαγορά δεν θα μπορέσουν να βρουν τον δρόμο τους. Τα θέματα των τραπεζών είναι γνωστά και παρά πολλές φορές έχουν αναλυθεί. Το ζητούμενο είναι η αντιμετώπιση που σχεδιάζεται να είναι γρήγορη και αποτελεσματική. Οι κίνδυνοι σε μεγάλο βαθμό έχουν αποτιμηθεί και έχουν καταγραφεί.
Οι ελληνικές τράπεζες για να μπορέσουν να ανακάμψουν χρηματιστηριακά θα πρέπει να περάσουν ακόμη ένα δύσκολο στάδιο προσαρμογής, όπου θα πρέπει να γίνουν, μεταξύ άλλων, ορισμένα σημαντικά πράγματα, όπως να βελτιωθεί η ποιότητα των ισολογισμών τους.
Σήμερα οι ελληνικές τράπεζες έχουν πολύ χαμηλότερο της μονάδας P/BV, αποκλειστικά επειδή οι επενδυτές δεν πιστεύουν ότι τα κεφάλαια των τραπεζών επαρκούν για να αντιμετωπιστούν τα προβληματικά ανοίγματα. Παράλληλα θα πρέπει να βελτιωθεί το tangible book των κεφαλαίων γιατί το μεγαλύτερο ποσοστό είναι αναβαλλόμενος φόρος.
Βασικό στόχο των τραπεζών αποτελεί η αύξηση των καταθέσεων. Επίσης, είναι γνωστός ο σημαντικός στόχος της μείωσης των NPEs κάτω από 20 δις σε βάθος 4ετίας, δηλαδή μέχρι το 2022. Εδώ είναι πολύ σημαντικός ο δείκτης coverage ratio NPEs, όπως και ο στόχος της αύξησης των εσόδων, που όμως με την πώληση προβληματικών δανείων επηρεάζονται λογιστικά οι τοκοφόρες δραστηριότητες των τραπεζών.
Υπάρχουν όμως και σημάδια θετικά που κάποιος θα πρέπει να λάβει υπόψη του για να μπορέσει να βγάλει ασφαλέστερα συμπεράσματα.
- Αύξηση ρευστότητας στο Real Estate
Στα ακίνητα βλέπουμε μια σταδιακή αύξηση της ρευστότητας σε εμπορικά αλλά και σε αστικά ακίνητα.
Η θετική αυτή εξέλιξη έχει να κάνει με:
Α) Τα προγράμματα της ΕΕ για τους μετανάστες και την ενσωμάτωση τους στον κοινωνικό ιστό με επιδότηση ενοικίου σε αστικά ακίνητα.
Β) Το πρόγραμμα της χρυσής visa που έχει προσελκύσει από διάφορες χώρες ανθρώπους που αγόρασαν σπίτι και εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα για να αποκτήσουν πρόσβαση και στην υπόλοιπη Ευρώπη.
Γ) Την τουριστική ανάπτυξη των τελευταίων ετών, που έδωσε την δυνατότητα σε ιδιοκτήτες ακινήτων να ανακαινίσουν κατοικίες και με την βοήθεια της τεχνολογίας να τα προωθήσουν για ενοικίαση.
Δ) Το ιστορικά υψηλό ποσό δαπάνης για τον κλάδο των εμπορικών ακινήτων, σχεδόν διπλάσιο σε σχέση με το αντίστοιχο ποσό του 2017, το οποίο αποτελεί δείγμα της ανάκαμψης του κλάδου του real estate και της ζήτησης των επενδυτών για ποιοτικά ακίνητα εισοδήματος.
Η άνοδος των τιμών των ακινήτων αυξάνει την αξία των εξασφαλίσεων που διαθέτουν οι τράπεζες στα χαρτοφυλάκια. Εάν λοιπόν αυτή η τάση στα ακίνητα συνεχιστεί, τότε οι τράπεζες θα μειώσουν και τις προβλέψεις τους. Η αρνητική πορεία που υπήρχε τα προηγούμενα χρόνια λειτουργούσε ανάποδα «καίγοντας» τα κεφάλαια των τραπεζών και μεγαλώνοντας τις επισφάλειες τους.
- Θετικός παράγοντας είναι και η σταθερότητα που παρουσιάζει η αγορά ομολόγων, ανεξάρτητα του ότι έχει περάσει ένα προηγούμενο δύσκολο διάστημα με αρνητικές εξελίξεις στην Ιταλία, αλλά και την αναταραχή στις διεθνής αγορές στο προηγούμενο τρίμηνο.
Το κόστος χρήματος για όλη την σειρά των κρατικών ομολόγων έχει σταθεροποιηθεί και υπάρχει πτωτική τάση για το ύψος του επιτοκίου. Αλλά και τα εταιρικά ομόλογα που διαπραγματεύονται στην αγορά έχουν μια θετική εικόνα σε αντίθεση με την πορεία των μετοχών το προηγούμενο έτος. Η πετυχημένη έκδοση με μεγάλη υπερκάλυψη κρατικού ομολόγου που έγινε τις προηγούμενες ημέρες είναι επίσης ένα θετικό δείγμα.
Στην παρούσα φάση η γενικότερη αντίληψη είναι ότι οι τράπεζες θα χρειαστούν νέα ανακεφαλαιοποίηση το επόμενο διάστημα.
Οι παραπάνω εξελίξεις μήπως δείχνουν ότι ίσως κάποιος πρέπει να αρχίσει να σκέφτεται τα πράγματα διαφορετικά;
Υπάρχει πιθανότητα, εάν τα θετικά σημάδια που ανέλυσα παραπάνω συνεχιστούν, να είναι η ώρα που η τάση θα αλλάξει;
Υπάρχει περίπτωση οι τράπεζες στην επόμενη φάση της άντλησης κεφαλαίων να μην υποχρεωθούν να αντλήσουν κεφάλαια μέσα από αναγκαίες ανακεφαλαιοποιήσεις που καλύπτουν υπαρκτές κεφαλαιακές ζημίες ή συμπληρώνουν κεφαλαιακά ελλείμματα, αλλά αυτό να γίνει σε θετικό κλίμα με αναπτυξιακές αυξήσεις κεφαλαίου;
Η αλήθεια είναι ότι στο παρελθόν προσπαθήσαμε και εγώ προσωπικά μέσω της αρθρογραφίας και της επαγγελματικής μου δραστηριότητας, αλλά και η εταιρεία, να προστατεύσουμε υποψήφιους επενδυτές από την απώλεια κεφαλαίων, αποφεύγοντας την τοποθέτηση τους σε μετοχές του τραπεζικού κλάδου.
Σήμερα όμως, κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις και ανάλογα το profile των επενδυτών (π.χ. traders, με βραχυπρόθεσμο ή μακροπρόθεσμο επενδυτικό ορίζοντα, ανάλογα την ανοχή στο ρίσκο, το διαθέσιμο εισόδημα και πολλά άλλα) και οπωσδήποτε με την βοήθεια και καθοδήγηση πιστοποιημένων ανεξάρτητων συμβούλων, ίσως ήρθε η ώρα να λάβουμε σοβαρά υπόψη την φράση του ΑΝΤΡΕ ΚΟΣΤΟΛΑΝΙ που αναφέρθηκε στο ξεκίνημα.
Γεώργιος Λυραντωνάκης,
Διευθυντής Καταστήματος Κρήτης HellasFin
Πιστοποιημένος Επενδυτικός Σύμβουλος
